Zambrowski rynek w fotografii (1)

   W książkach o Zambrowie można znaleźć wiele zdjęć miasta z różnych okresów. Na szczególną uwagę zasługuje publikacja "Garnizon Zambrów" autorstwa Jarosława Strenkowskiego (Regionalna Izba Historyczna, Miejski Ośrodek Kultury w Zambrowie), która zawiera wiele ciekawych fotografii. Obraz miasta z okresu międzywojennego znacznie zatarł się w wyniku zniszczeń wojennych oraz powojennej odbudowy, ale na szczęście pozostał na starych zdjęciach. 

   Wymieniona wyżej publikacja jest wystarczającym źródłem informacji dla osób posiadających ją w swoich zbiorach. W niniejszym wpisie wykorzystam zdjęcia, które udało mi się znaleźć w zasobach internetowych. Swoją uwagę skupiłem na głównym rynku miasta, obecnym Placu Sikorskiego.

Obecny kształt placu Sikorskiego - źródło: Geoportal.gov.pl

   Poniżej przedstawiam znany już z wcześniejszych wpisów plan, na którym dobrze widać układ urbanistyczny Zambrowa.

Układ urbanistyczny Zambrowa z roku 1895.

   Plac ograniczają cztery pierzeje, czyli ciągi frontowych elewacji budynków ustawionych w szeregu po jednej stronie placu. Dwie z pierzei rynku w okresie powojennym uległy całkowitej zmianie. Dotyczy to pierzei zachodniej o której pisałem m.in. we poście "Historie zaklęte w mapach - ulica Bożnica" oraz pierzei północnej. Obie pierzeje zmieniły swoje oblicze ze względu na nową zabudowę z lat pięćdziesiątych.

   W internecie udało mi się znaleźć 12 starych fotografii Zambrowa, część z nich przedstawię w tym wpisie. Przeglądając je zacząłem zastanawiać się, które pierzeje zostały uwiecznione na fotografiach. Nie wszystko mi się zgadzało, postanowiłem więc znaleźć elementy niezmienione od czasu zrobienia zdjęć.

Kolorem zielonym oznaczono przebieg głównego ciągu komunikacyjnego.
Nazwami oznaczono poszczególne pierzeje.

  Elementem, który okazał się niezmieniony jest przebieg głównego ciągu komunikacyjnego z Warszawy w kierunku Białegostoku. Rozpoczynał on swój bieg  na środku pierzei południowej, gdzie kończyła swój bieg ulica Ostrowska. Przebieg traktu przez rynek kończył w północno-wschodnim narożniku placu u zbiegu pierzei północnej i wschodniej rynku, gdzie swój bieg rozpoczynała ulica Białostocka.

   Na postawie tej wiedzy udało mi się umiejscowić jedno ze zdjęć. Widać na nim dwie pierzeje północną i wschodnią oraz przebiegający w kierunku narożnika placu trakt komunikacyjny.

   Poniżej przedstawiam schemat ujęcia dla poniższego zdjęcia. Kolorem niebieskim przedstawiłem granice rynku, kolorem białym wyznaczyłem orientacyjnie środek rynku na którym wg albumu "Garnizon Zambrów" stał pomnik. Kolor czerwony przedstawia obszar widoczny na powyższym zdjęciu.

   Na zdjęciu widać kolejne charakterystyczne elementy. Są to:
- pomnik - widoczny w lewej części zdjęcia,
- kamienice w centrum zdjęcia,
- kramy - widoczne między pomnikiem a ww. kamienicami.

   Okazuje się więc, że pomnik w okresie międzywojennym umiejscowiony był w innym miejscu rynku. Z tego powodu lokalizacja archiwalnych zdjęć może nastręczać wiele problemów, wszystkim którzy o tym nie wiedzą.

Czerwony punkt przedstawia historyczną lokalizację pomnika. Zielony punkt przedstawia aktualną lokalizację pomnika.

    Na bazie powyższych elementów można pokusić się o próbę lokalizacji kolejnych zdjęć.

   Na powyższym zdjęciu widać w głębi kramy a na pierwszym planie widoczny jest pomnik. Przyglądając się dokładnie można dostrzec, że jest on zwrócony w kierunku fotografującego. Jest to bardzo ważna informacja, która pozwoli zorientować kolejne zdjęcia. Poniżej schemat do powyższego zdjęcia.

   Kolejne zdjęcie można zlokalizować dość łatwo. Znajdują się na nim dwa widziane wcześniej elementy. Charakterystyczne samotne dwie kamienice oraz kramy w lewej części zdjęcia. Na wprost widać ulicę Białostocką. W tym ujęciu dobrze widać niewielką dobudówkę do wspominanych kamienic.

   Schemat lokalizacji przedstawia się następująco:

   Ostatnim omawianym zdjęciem będzie fotografia przedstawiająca pomnik W tle widać pierzeje jednak trudno jest ją rozpoznać. Jak wspomniałem wyżej w określeniu lokalizacji pomocny będzie orzeł na pomniku. 

   Wcześniej udało się ustalić, iż był on zwrócony w kierunku południowym a dokładnie w kierunku ulicy Ostrowskiej. Poniżej schemat lokalizacji.

Strzałką oznaczono kierunek w który zwrócony był orzeł na pomniku.

   W związku z powyższym na zdjęciu widać część pierzei wschodniej placu oraz najprawdopodobniej istniejącą do czasów współczesnych kamienicę na rogu obecnej ulicy Kościuszki i ulicy Wodnej.

   Zapraszam do lektury bloga. Wkrótce druga część, w której przedstawię kolejne zdjęcia obecnego Placu Sikorskiego.